3. EQ versus IQ
Ons Habtom. Al twee jaar is hij bij ons. Een Eritreeër van inmiddels 19 jaar met een hart van goud. Zijn grootste liefde is Rocky: zijn ezeltje in Eritrea. We hopen dat zijn moeder op Rocky past. Wanneer je over Rocky praat glinsteren zijn ogen. Habtom begrijpt inmiddels al heel wat in het Nederlands maar spreken, lezen en schrijven lijken nog net een brug te ver, of een paar landsgrenzen...
Toch komt hij trouw iedere dag naar school en zet zich 100% in. Soms met frisse tegenzin, maar wanneer het magic woord: ‘Kahoot’ valt, veert hij overeind en ergert hij zich aan eenieder die niet snel genoeg antwoord geeft, omdat hij onder de naam Ajakkes (Ajax) graag door wilt naar de volgende vraag. Het niveau is vergelijkbaar met dat van Sesamstraat, maar de studenten zetten zich in en wanen zich op de TU in Delft. Ik betwijfel of ze daar Kahoot spelen, maar wellicht zouden ze het eens moeten proberen.
Foto’s: herinneringen van vroeger
Verder blinkt Habtom uit in het lamineren van foto’s. Zijn hele kamer hangt dan ook vol foto’s en vol trots wil hij deze aan iedereen die het maar wilt zien, laten zien. Deze foto’s zijn enorm belangrijk voor hem, belangrijker dan de plastic soep die ontstaat naar aanleiding van de honderden lamineervellen. De foto’s zijn vrijwel het enige wat hij nog heeft. Herinneringen met mensen. Mensen die bijna allemaal maar tijdelijk in zijn leven zullen zijn. Habtom heeft als een van de weinige Eritreeërs die ik heb mogen leren kennen, de status negatief gekregen. Dit zou zijn terugkeer betekenen.
De zorgen om Habtom zijn groot. Sinds enige tijd heeft Janneke hem onder haar hoede genomen en weet hij haar te vinden wanneer nodig, maar ook wanneer totaal niet nodig. Bijvoorbeeld bij het eten van zijn sinaasappel. Uren hebben ze al FaceTime gesprekken gehad en laat Janneke hem weten dat hij niet alleen is en hebben ze een diner voor twee via FaceTime.
Ontbreken van ouders, stress en onzekerheid
Hoe zit het met de ouders van Habtom? Ik heb geen idee! Ik hoor hem er nooit over en vraag er ook maar niet naar. Wel weet ik dat deze ouders een mannetje op de wereld hebben gezet met een hart van goud. Hoe hebben ze hem laten gaan? En helemaal alleen? Ik ben er bang voor dat ze elkaar misschien wel nooit meer zullen zien. Habtom heeft dus negatief gekregen. Dit omdat de de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn verhaal niet geloven.
Als je Habtom een beetje kent, dan weet je al snel dat je met een beperkte jongen te maken hebt. IND heeft dit niet gezien en hebben hem ervaren als een jongen die onduidelijke antwoorden gaf. Met een IQ van 58 zou het goed kunnen dat zijn antwoorden onduidelijk waren, maar hun vragen voor hem net zo onduidelijk. Hoofdstad? Rivieren? Namen van mensen? Plaatsen? Zijn afgelegde reis? Etcetera. Niet datgeen wat hij allemaal direct op zal kunnen lepelen. De stress en onzekerheid doen hem daarbij ook absoluut geen goed.
Daadkracht en helpende hand
Met momenten is hij erg verdrietig en laat hij een beetje opstandig gedrag zien. Hij begrijpt compleet niet wat er van hem verwacht wordt. Wel heeft hij zoveel daadkracht dat hij alles voor een ander doet en zal doen. Nooit zal ik vergeten hoe hij mij een keer te hulp schoot.
Een Noord Afrikaanse man, onder invloed, hield zich op in school. Ik begeleidde deze man naar buiten maar merkte dat hij erg ver heen was. Ik haalde hem uit de achterste klas en loodste hem over de gang naar de trap. Op de gang kreeg ik wat vragende blikken van docenten en leerlingen, ik haalde mijn schouders een keer op en duwde de man lichtjes in de goede richting. Habtom volgde me en bij de trap liep hij mee. Even ergerde ik me aan hem maar al snel werd me duidelijk dat hij de situatie in de gaten wilde houden. Hij liet de man voor op de trap en sloot achter hem aan in ons rijtje. Als de man zich omdraait dirigeert Habtom hem om door te lopen. Beneden bij de deur wilde de man nog met mij praten, zijn afstemming was bijzonder te noemen. Habtom hield alles in de gaten en zag het gebeuren. Hij zei niks tegen de man maar riep: juf kom! En hield de deur voor me open.
Binnen besef ik eigenlijk pas dat Habtom mij echt wilde beschermen. Ik bedankte hem! Pas later kwam het besef bij mij dat hij de enige was geweest die had begrepen en aangevoeld dat het niet goed was geweest om mij alleen met deze man te laten. Dit is niet het enige voorbeeld. Wanneer er ruzie is of onenigheid zal hij zich altijd inzetten om de rust te laten wederkeren. Deze spriet van 1 meter 80 deinst hier niet voor terug en kan gewoon simpelweg geen geweld zien. Zijn mooie karakter maakt dat mensen hem graag mogen, maar ook dat hij veel kan zeggen.
Respectvol, eerlijk en puur
De discussie die hij aanging met een Marokkaanse jongen bij mij op kantoor was daar een voorbeeld van. Habtom praat tegen iedereen en lijkt iedereen te respecteren. Ondanks dat ik het niet verstond begreep ik dat Habtom de Marokkaanse jongen probeerde uit te leggen dat de Marokkanen maar vaak voor problemen zorgden. Mustafa hoorde het aan begon zichzelf, tussen het uitrekenen van de sommen door (waar Habtom hem bij hielp) te verdedigen. Een mooi moment om te aanschouwen. Habtom gaat respectvol met mensen om. Hij is open, eerlijk en puur. Iets waar menig persoon met een hoger IQ nog iets van zou kunnen leren... Ik zou graag een beetje van hem hebben. Zijn veerkracht is enorm.
Inmiddels is Janneke zo van hem gaan houden dat ze hem aan de hand heeft genomen en zijn woorden, taal en gezichtsuitdrukkingen nu als de beste kent. Ze heeft de eer om ook al zijn nukken mee te maken en hem door deze moeilijke tijd heen te helpen. Wat voor een onmogelijke opgave dat ook lijkt. Als hij boos is laat hij haar tegen de muur praten tijdens FaceTime: blokkeer, deblokkeer, blokkeer, deblokkeer en ga zo maar door.
Ook ik FaceTime wat af, net zoals Lennart en Jarvin dat doen wanneer Ajakkes moet voetballen en Habtom dit graag met hen deelt. Avonden heb ik mijn tanden gepoetst onder het commentaar van Habtom: jij echt niet hebt witte tanden, Martina! Kijk ik? Mijn tanden wit?? Prodent zou geen beter model kunnen vinden… Hell, wat heeft deze jongen een intens witte mooie tanden en ondanks alles verschijnen deze tanden geregeld achter zijn brede lach!
Alleen in de grote onzekere wereld
Wanneer Habtom, in de laatste week voor de sluiting van de school, bij mij op kantoor zit - simpelweg omdat hij hier gewoon graag zit. Komt Janneke binnengelopen. Ze ziet Habtom zitten die zijn foto’s aan het bekijken is. Wanneer Juf Jenneke dan breekt wanneer ze hem ziet zitten heb ik niks nodig om te voelen wat ze voelt. Habtom weet niet goed hoe te reageren en vraagt als Janneke even weg is “juf, waarom zij zo?” En laat met zijn vingers tranen over zijn wangen lopen. Ik leg hem uit dat juf Janneke van hem houdt en hem zo zal gaan missen. Ik weet dat hij hier niks mee kan en toch wil ik dat hij weet dat hij zo in ons hart zit dat we gewoon keihard kunnen snikken bij de gedachten van onze Habtom alleen in de grote wereld met zoveel onzekerheid, stress en eenzaamheid. Hij weet dat we van hem houden en daarom staan we in de brandende zon met hem te voetballen na school en laten we hem voelen dat we blij zijn dat hij er is. Habtom heeft geluk dat Janneke haar vaste contract opzegde en in zijn leven kwam!
Laatste dagen...
De laatste dagen komen eraan en dit voelt niet goed. Deze jongen is beperkt, doet geen vlieg kwaad, wil goed zijn best doen en verdient rust. Hij is tevreden met een voetbal, Kahoot, foto’s op de muur en een paar mensen die om hem geven. Helaas zullen deze mensen weer uit zijn leven verdwijnen en moet hij zijn leven ergens anders weer opnieuw gaan bouwen. Ik weet dat Janneke hem het liefste in huis zou nemen, voor hem zou zorgen als haar brother from another mother. Al zou ze dat nog zo graag willen, op dit moment staat terugkeer voor hem op de planning.
Ik geloof in hem en in zijn lieve karakter. Mag ik aan hogerhand vragen om hem te beschermen en nooit iemand misbruik te laten maken van zijn beperking en lieve karakter. Dat IND zijn IQ-bepaling nog op de valreep meeneemt, zijn advocaat voor hem door het vuur gaat en hij in ieder geval de kans om in Nederland te blijven gaat krijgen. Waarom aan hogerhand?! Was het maar concreter en was er maar iemand verantwoordelijk voor hem die voor hem zou zorgen, zoals hij dat voor de wisselende mensen om hem heen doet. Als die er was zou ik het direct aan deze persoon vragen, maar die is er niet, hij is alleen...
De namen in dit verhaal zijn veranderd om zo de privacy van mijn leerlingen te beschermen.
