51. Die ene leerling…

Een verhaal van 2 jaar geleden….

Morgen ga ik een tattoo laten zetten… waarom?? Nou, ergens is de zweefteef in me ontwaakt. Ik besef met enige regelmaat hoe gelukkig ik ben en hoe blij ik ben met mijn werk en alle ervaringen die ik heb mogen opdoen.

Nu bijna 5 jaar geleden, op 4 januari 2016 startten we met NTC Het Kwadrant. Het was een spannende start. 140 Jongeren die al enige tijd op het AZC terrein aan het wachten waren tot ze weer een daginvulling zouden hebben, voornamelijk Syrische Moslim jongens. De school moest vanaf de grond af opgebouwd worden en dit was dan ook wat we deden, terwijl de studenten en de docenten probeerden om samen een weg te zoeken in het opzetten van deze nieuwe school. We moesten elkaar allemaal nog leren kennen; niet alleen de personen maar ook de cultuur van onze jongeren. Hier sloegen we bij aanvang even de plank mis: strakke regels, nablijven, weggestuurd worden etc.. Dit werkte voor geen meter, misschien ook wel omdat het niet bij mij past. Ik droeg dat gezag niet met overtuiging uit. Daarnaast zag ik steeds meer dat deze jongens daar totaal geen boodschap aan hadden. Deze jongens hadden een heftige periode of jaren achter de rug en heel veel spanning in hen.
Een leerling sprong eruit voor mij: uiteraard een Oday. Oday had weinig boodschap aan school, de regels en de afspraken. De maanden voor de opening van de school had hij zich op het terrein prima vermaakt. School was een leuke plek om samen te komen, maar dat was dan ook alles. Brutaal, grofgebekt (vermoed ik) en liet zich moeilijk sturen. Zijn gedrag en wie hij was zette me aan het denken. Oday hoorde het verschil tussen Nederlands en Engels niet, kon zijn naam niet schrijven en had nauwelijks onderwijs gehad. Op dat moment wist ik niet veel van zijn persoonlijk verhaal, maar iets in mij wilde dat wij elkaar zouden gaan begrijpen en ik hem aan de hand kon nemen in deze voor hem nieuwe wereld. Ook om van de school een fijnere plek te maken had ik hem nodig; hij kon een behoorlijke stempel drukken wanneer hij de school kwam binnen stampen.

Op school kreeg ik steeds meer inzicht in hoe ik met de studenten en collega’s om wilde gaan. Ik was geen gezaghebbende teamleider en wilde dit ook niet zijn. De basis voor mij werd om alle leerlingen, stuk voor stuk, daadwerkelijk te zien en te horen. De tijd voor ze te nemen en te beseffen dat iedereen een rugzak bij zich had. Ik wilde niet uitgaan van bewust slecht gedrag, ik wilde weten wat er in deze jongeren omging, wat ten grondslag ligt aan het gedrag dat ze lieten zien. Wat lag er allemaal onder het zichtbare topje van al deze ijsbergjes? Wat misten ze in hun leven? (en dat was veel). Bij Oday kwam ik er steeds meer achter dat hij zijn moeder enorm miste. Zijn vluchtverhaal heb ik beetje bij beetje van hem mogen horen in de afgelopen 5 jaren. Een teken van vertrouwen dat hij me meenam in zijn verhaal en vooral in zijn kwetsbaarheid en emotie. Een hele stap voor deze mannen. Het verhaal van Oday is triest, heftig en eenzaam!
Ik probeerde Oday te laten weten dat hij ertoe deed! Ik heb hem vaak uit de klas moeten halen, of hem uit zijn bed moeten halen, vaak uitleg moeten geven aan COA en al helemaal aan het team van docenten waarom Oday het gedrag liet zien wat hij liet zien. Hij werd dagelijks overvraagd. Niet kunnen lezen en schrijven, moeilijk kunnen leren en toch eigenlijk heel graag een stoer imago hebben. Deze dingen gaan moeilijk samen en zorgen soms voor gezichtsverlies in de klas. Beter wegblijven dan maar of een grote bek opzetten. Iedere keer wanneer Oday niet binnen de lijntjes kleurde probeerde ik te begrijpen wat er gebeurde en waarom. Wat konden wij anders aanpakken om hem het vertrouwen te geven dat we hem erbij zouden gaan helpen.
Zijn stress en thuissituatie op het AZC maakte dat Oday er met tijden helemaal doorheen zat en zo mogelijk nog dwarser gedrag liet zien. Toch kon ik hem begrijpen. Waar moet je de kracht en energie vandaan halen wanneer je eigenlijk doodongelukkig bent en kapot gaat van heimwee als 14 jarige jongen met een loodzware rugzak.
Odays vertrouwen in mij groeide. Hij kwam naar school voor mij, wilde het voor mij graag goed gaan doen en durfde zich steeds meer kwetsbaar op te stellen of om hulp te vragen. Ook richting de andere docenten begon dit stap voor stap te groeien omdat zij ook steeds meer gingen inzien wat Oday nodig had.
Oday was zeer zeker niet de enige leerling bij wie ik deze struggle zag. Er werden veel verwachtingen bij deze jongens neergelegd die ze soms echt niet waar konden maken in deze fase van  hun leven.
Met Oday in mijn achterhoofd werd ik steeds vastberadener om onze school tot de beste start voor deze nieuwkomers in Nederland te laten zijn. Een plek waar ze zich goed voelden, waar ze fouten mochten maken, waar ze gemist werden als ze er niet waren, waar ze even konden lachen maar huilen net zozeer! Een plek waar ze met plezier aan terug zouden denken simpelweg omdat ze weten dat ze ertoe deden, gemist werden als ze er niet waren en de kans en tijd kregen om te wennen in deze nieuwe wereld. 

Oday is hierin dan ook mijn voorbeeld geworden en de kern van de visie van school. Oday was een straatrat, met zijn petje, zijn oorbel en ja ja…zijn tatoeage, terroriseerde hij de klas enigszins. Weigerde werk te maken en trok vaker zijn eigen plan. Wanneer de docent de strijd om zijn pet af te doen aan wilde gaan, pofte hij er tussenuit. Het zette mij aan het denken. Zelfs het schrijven van zijn naam weigerde hij… Wat lag hieraan ten grondslag bij deze jongen? Wat zat er onder het topje? Oday was analfabeet (vreemd dat hij weigerde zijn naam te schrijven (-; ) , had geen schoolse vaardigheden, was gevlucht, was 14 jaar, miste zijn moeder, zijn broers, de man waar hij mee in Nederland was (zijn vader) was een vreemde voor hem, etc.. Zijn pet afnemen was het weinige wat hij had afnemen, namelijk een stukje imago. Ik weet dat ik veel vroeg van de docenten maar ik vroeg hen om deze jongen veel tegemoet te komen en niet te overvragen, hem veilig te laten voelen, hem te zien en te horen, te omarmen… Ook al kroop de betreffende docent het liefst onder de tafel wanneer hij binnen kwam. Geregeld moest ik voor Oday opkomen en hem beschermen tegenover collega’s. Het lukte mij om Oday te omarmen. Een voorbeeldleerling was het niet en zou het ook nooit worden. Maar uiteindelijk werd hij door alle docenten omarmd. Er was een positieve wisselwerking ontstaan en mensen zagen hem graag komen. Leren lukte niet, maar op zijn manier deed hij zijn best. Tot op de dag van vandaag struggelt Oday nog iedere dag met het gemis van zijn familie en de onmogelijke situatie waarin hij is beland. Hij weet alleen dat er mensen zijn die van hem zijn gaan houden, die hem omarmen, dat hij zichzelf kan zijn en er toch om hem gegeven wordt. Oday laat nu zien wat een lieve en kwetsbare jongen hij is. Hij heeft mij geleerd dat ik geen regels op school wil om de regels, dat we er samen uitkomen wanneer we proberen om elkaar te begrijpen en te respecteren. Vanuit die basis kunnen we ons richten op de zaken die er daadwerkelijk toe doen, maatwerk leveren, kijken naar de individuen en ons niet vasthouden aan regels omdat die houvast zouden bieden. Handelen en werken vanuit relatie staat 100 keer sterker dan handelen vanuit regels (en gezag) waarvan we eigenlijk niet eens altijd precies weten waarom ze er zijn of wat nou daadwerkelijk HET probleem is als  we deze regel niet naleven.

Niet alleen bij Oday heb ik voor de onvoorwaardelijkheid als aanpak gekozen . Ik liet ook andere leerlingen weten dat ze fouten mogen maken, dat we het er samen over kunnen hebben, uitleggen waarom om vervolgens gewoon weer een nieuwe kans te mogen krijgen. Loslaten deed ik in ieder geval niet en verschillende keren doorbrak dit het gedrag van jongeren. Bij ieder op een eigen manier en in  eigen tempo.
Natuurlijk lag ik ’s nachts wel eens wakker van de keuzes die ik maakte, de oordelen die er zouden kunnen zijn. Toch is mijn conclusie telkens weer dezelfde: nee, het werkt zo. Het mooie en bijzondere is dat er een team van docenten is dat mij hierin steunt en er net zo in staat. Zonder hen, was dit uiteraard niet mogelijk!

Maar nu…wat heeft dit allemaal te maken met het zetten van een tattoo en wat moet het dan zijn?

Het infinity teken is voor mij symbool van onvoorwaardelijkheid, oneindigheid. Een gevoel waarvan ik denk dat mensen dat nodig hebben om te kunnen en durven ontplooien. Ik ben daar zelf ook het bewijs van: de steun uit mijn omgeving in wat ik doe, maken dat ik kan en durf te groeien. En met deze tattoo op mijn arm draag ik uit dat ik deze onvoorwaardelijkheid wil geven aan hen die het het hardste nodig hebben. 

Oh en alsof Oday wist dat hij met zijn komst misschien voor anderen wel veel zou betekenen, hij mij inzichten zou geven en het belang van onvoorwaardelijkheid duidelijk zou maken, heeft hij het infinity teken op zijn arm

 De namen in mijn verhalen zijn veranderd om zo de privacy van mijn leerlingen te beschermen.