26. ‘Kutmarokkanen’

Overleven! Het leven van de straat. Macht en geld is waar het leven over gaat. Wie geeft je liefde en wie geeft je haat? Wie word je vijand en wie word je maat? 

Het leven van de straat – Ali B

Voor de vakantie kwamen enkele nieuwe Alleenstaande Minderjarige Vluchtelingen (AMV-ers) zich inschrijven; een grote groep Noord-Afrikaanse jongens. Zoals bij alle jongeren die binnenkomen, willen we hen warm en gezellig ontvangen. Toch verloopt het deze keer niet helemaal lekker. De jongens zitten onderuit gezakt in de stoelen, praten door elkaar en iedereen heen, trekken deuren open en lopen weg wanneer ze zelf maar willen. 

Normaliter daagt dit gedrag mij uit om in contact te komen met de jongens, maar deze groep is te groot.  Deze vijftien jonge Noord-Afrikanen zouden onderwijs bij ons moeten volgen, maar ik zie het helaas somber in met deze mannen. Voorheen meldde zich wel eens één of twee Noord-Afrikaanse jongens. Bij deze aanmeldingen probeerden Naomi of ik al direct een connectie met ze te maken. We hadden altijd wel een beetje lol, stelden ze gerust en spraken ons vertrouwen uit. We spraken Frans, Duits, Spaans en Italiaans met ze, want meestal was dit niet hun eerste stop in Europa. We maakten domme grappen; er zou minimaal een lach verschijnen bij de kennismaking. Na zo’n aanmeldingen liep ik vaak vol overtuiging met de jonge gast(en) naar juf Ingrid en Janneke toe en liet hen weten: “dit is [...] en hij heeft veel zin in school! In Marokko is hij een paar jaar naar school geweest maar hij wil graag Nederlands leren.” Iedere keer weer zwaaide ik zo’n jongen vol vertrouwen uit en riep nog na: “tot morgen!!” 

Meestal ging dit dan een week goed, een enkeling zagen we wel eens meerdere weken met enige regelmaat op school. En dan… dan werd het verval zichtbaar. De wallen werden groter, de jongens dunner, de slippers veranderden in de nieuwste Nikes en de opkomst werd minder en minder. Maar als ze er waren, lieten we hen iedere keer weer weten dat we blij waren ze te zien en het de allerbeste keuze van die dag was om uit bed te stappen en naar school te komen. Ze deden bij vlagen echt hun best en probeerden structuur en ritme in hun leven te krijgen. Wij probeerden er op school een zorgeloos dag voor ze van te maken. Ik zag ze genieten van het contact met de docent en het hun leergierigheid opbloeien. Dit zijn de momenten waar ik het voor doe; maar die blijken helaas vaak van korte duur. 

Door het groepsgedrag is het moeilijker om dichter bij deze jongens in de buurt te komen. Ik zou ze willen omarmen en laten weten dat ze welkom zijn. Ze vertellen dat ze zelf de regie hebben over hun leven. Maar feit is dat de sfeer op school omslaat als deze jongens er zijn. De spanning hangt in de lucht en andere AMV-ers hebben er last van.  Ook ik ben op deze dagen iets meer op mijn hoede. 

Slechte start

Al snel komen de meeste Noord Afrikaanse jongens niet meer naar school. Sommigen vertrokken met een crisisplaatsing, anderen verdwenen de illegaliteit in en weer een andere zaten te lang vast om nog naar school te kunnen komen. Soms werd het ook groter opgepakt door regionale media. De groep Noord-Afrikanen (ook wel bestempeld als ‘kutmarrokanen’) moest, aldus de kranten, worden overgeplaatst naar andere AZC’s of liever nog: terug naar het land van herkomst. 

Waarom? 

Ik zou Martine niet zijn als ik mezelf niet had afgevraagd waarom deze jongens dit doen. Waarom stellen ze zich zo op? Hebben we dan toch te maken met oprecht slechte mensen, met een slecht hart? Nee, dit geloof ik niet. Ik heb de jongens van dichtbij meegemaakt, met ze gewerkt en ik heb ze geregeld als negatief ervaren maar tegelijkertijd raakt het me hoe onverdiend kansloos deze groep is. 

Ik vermoed dat veel van deze jongens  door hun ouders naar Europa zijn gestuurd. Op zoek naar een beter leven. Een leven waar ze misschien kunnen studeren, geld kunnen verdienen en zo hun familie kunnen onderhouden. Een behoorlijke last op jonge schouders, helemaal wanneer je die opdracht niet waar kunt maken. 

Hoe het verhaal stand houdt dat je in Europa een mooi leven op kunt bouwen en rijk kan worden weet ik niet precies. Ik vermoed social media. De foto’s bij de dikke auto’s, de horloges en de hippe trainingspakken geven natuurlijk een vertekend beeld. Of die dure spullen echt van hen zijn en welk leven erbij hoort is niet zichtbaar op de foto’s. Dat ze geregeld vast zitten, op straat slapen of eindigen in de criminaliteit weten de achterblijvers niet.

Lieve straatratten

Een leven zonder toekomstperspectief en zonder de (in mijn optiek) basisbehoeftes als, warmte, vertrouwen en aanwezigheid van een ouder in je leven. Deze jonge jongens doen er voor niemand echt toe, misschien dat zelfs niemand ze mist als ze er niet meer zijn. Nederlandse begeleiders, voogden of docenten hebben misschien een poging gedaan ze dit gevoel te geven. Het is schrijnend dat deze tijdelijke (en professionele) contacten zo belangrijk zijn. Ook al is echt binden voor deze jongens vaak niet meer mogelijk. 

De vriendschappen onderling? Die zijn er niet. Dat zijn vluchtige contacten waarin ze elkaar helpen overleven, zonder affectie of vertrouwen. Er is vooral veel egoïsme, overleven en wantrouwen. Altijd op je hoede zijn. Dit maakt een mens afgevlakt, kansloos en een overlever zonder grenzen. Vrijwel niemand ziet de eenzaamheid van deze jongens en dat snap ik, maar deze is er zeker en ligt misschien aan de basis voor hun wangedrag. 

Geloof en vertrouwen

Het liefst zou ik ze één voor één losweken, een buddy geven, omarmen en ze laten weten dat ze ertoe doen zodat het lieve hart in deze jongens weer zichtbaar kan worden. Pas dan zal er gedragsverandering tot stand komen. Ik ben geen wereldverbeteraar en ik wil ook niet naïef over alles positief zijn; maar dit is iets waar ik in geloof. Affectie doet veel met een mens; waarom zou dit bij deze jongens niet zo zijn? 

Is er een oplossing voor de ‘crisis marokkaan’? Ik heb geen idee; maar misschien zou het al fijn zijn als we met z’n allen proberen om te zien dat er geen slechte jongens in deze jonge mannen zitten en er geen sprake is van ‘kutmarokkanen’ maar van afgewezen, eenzame jongens. Jongens die vanaf hun twaalfde al aan het zwerven zijn. 

Specifieke kerel

Ik wil dan toch een voorbeeld aanhalen van een vreemde situatie waar ik voldoening uithaalde. Op een dag komen er vijf Noord- Afrikaanse jongens binnen. Een van hen lijkt ouder en de baas over de andere jongens. De groep hing vaak rond bij de lokalen. Op een dag zie ik op de gang drie Noord-Afrikaanse leerlingen tegen een muur staan wanneer de andere studenten langslopen in de pauze. Een van het wilt met onze Poolse leerling dansen. Bijzonder… De Poolse jongen schrikt en loopt snel door. Dan komt er een Iraakse jongen. Hij vindt het grappig en danst even mee. Op dat moment wordt me duidelijk wat hier aan de hand is: ik zie hoe de telefoon uit de zak van de Iraakse jongen wordt gestolen. De  telefoon die de verbinding is met zijn familie, met de nummers en foto's die hem zo dierbaar zijn. Ik stap op de dief af en vraag  de telefoon terug. Hij doet even onnozel, maar ik trap er niet in. Dan zie ik van alles gebeuren en de telefoon komt via via terug bij mij. Ik zie de dief ongelukkig en met schaamte kijken. En ik besef dat hij in opdracht van de oudere jongen handelde.

Voldoening

Mijn voldoening? Het feit dat de jonge dief de telefoon terug gaf. Hij had kunnen blijven ontkennen, weglopen en niet meer terug komen. Blijkbaar zat er iets van respect, waardoor hij de telefoon toch terug gaf. Later hoor ik dat hij me zocht, en zich wilde verontschuldigen. Maar wanneer ik hem later aanspreek blijkt dat hij volledig van de wereld is en de jongen van eerder die dag weer ver weggestopt is. In de basis weten deze jongens wat goed en fout is, maar de omstandigheden maken dat ze hier weinig mee kunnen. Story of their life. 

Begrijp me niet verkeerd: als  je naar een land komt of in je ‘eigen' land bent moet je je gewoon gedragen en respect hebben voor elkaar. Ik ben dan ook van mening dat deze jongens niet hier horen te zijn. Ze worden hier niet gelukkig, zorgen voor veel problemen, kosten Nederland veel geld en geven veel mensen onveilig gevoel. Tegelijkertijd is het logisch dat deze jongens zich zo opstellen; maar ik wil hun gedrag ook niet goed praten. Ik probeer het alleen te verklaren om zo gegrond te kunnen oordelen. 

Hoe lossen we dit op

Heb ik een oplossing? Dat misschien niet maar wel een idee! Stel één keer een ‘veilige landen Noord-Afrikanen pardon’ in. Omarm deze jongens en biedt ze toekomstperspectief. Geef ze iets om voor te leven. Het zijn heel zeker geen achterlijke jongens en met een stip op de horizon zullen ze in staat zijn om te leren en ergens naartoe te werken. Hopelijk trek je zo een aantal jongens uit de sloot, voorkom je dat ze weer op tour gaan door Europa en een paar maanden later weer op de stoep staan. 

Een tweede is dat er dan helaas geen gezinsherenigingen voor deze jongeren in zal zitten; het pardon telt alleen voor de jongeren die al in Nederland zijn en dan gaan de grenzen vanuit de veilige landen naar Nederland dicht. Kan dat? Geen idee! Maar ik denk dat we dan deze jongeren daadwerkelijk helpen. Ook gun ik nieuwe jongeren die deze kant op willen komen niet het leven dat de huidige groep jongens leidt. Een reëel plan? Geen idee! Waarschijnlijk niet. De beelden die deze week weer online zijn gekomen laten zien dat grenzen niet dicht gaan (klinkt ook naar vind ik) maar ze met flessen onder hun t-shirt naar de overkant proberen te zwemmen. Europa zal in trek blijven, ook al kost het ze bijna hun leven. Misschien geen waterdicht plan; maar in ieder geval een plan!

Inmiddels is het AZC in Weert al enige tijd dicht. Is de gehele groep jongens weg en zie ik via Facebook veel van hen overal en nergens zitten. Ik blijf hopen dat ze ooit weer iemand vinden die in ze geloofd en ze laat voelen dat ze ertoe doen! Hechten zullen ze niet meer goed kunnen, dat zal veel vragen van hen en hun omgeving.  Ik hoop dat ze dit ooit wel weer lukt waardoor we met z’n allen minder last zullen hebben van hun gedrag en dat zij gelukkiger zullen zijn. Maar het belangrijkste: dat er ook andere mensen het geluk mogen hebben om de lieve en mooie mensen in deze jongens te ontmoeten; want dat is wat het uiteindelijk zijn: lieve jongens.