23. Mannen met baarden

Dit zijn ze dan… De mannen met baarden; mijn mannen met baarden! In Budel hebben we ook leerlingen van ouder dan achttien rondlopen. Een grote groep van voornamelijk mannen die zich graag een stukje van de Nederlandse taal en cultuur eigen willen maken. Het is mooi om deze mannen op de ‘speelplaats’ te zien badmintonnen en spelletjes te zien doen. 

Het zijn volwassen mannen, maar toch zien we in een heel aantal van hen nog een puber en de strijd die zij leveren in de vlucht naar een nieuw land en de hoop op een nieuwe en veilige toekomst. Hoe groot en stoer ze ook lijken, van binnen gaan ze soms nog kapot van verdriet en gemis. Een leven zonder familie, waar ze zelf niet voor hebben gekozen. Nu maken ze er maar het beste van. Gelukkig zie ik ze geregeld ook lachen en plezier hebben met elkaar. Dit maakt me zo blij; want ook de stress die ze doorstaan is geregeld voelbaar. Ook mannen met baarden breken soms. Uiteindelijk zijn het ook maar gewoon mensen met ergens een grens aan draagkracht net zoals jij en ik. Door schade is hun draagkracht vooral gegroeid.

Ervaring rijker

Na de switch van Weert naar Budel sta ik weer voor de klas. Werd ik daar heel gelukkig van? Nee, eerlijk gezegd niet. Ik vond het maar niks en moest echt even wennen aan de nieuwe, maar ook oude bekende omgeving. In het verleden heb ik namelijk al op het AZC in Budel gewerkt. Ik weet dat ik in principe ‘juf’ ben, maar wat voor een juf is de vraag? Verrassend genoeg ben ik steeds meer in mijn rol gekomen als juf en stond ik laatst vol verbazing voor de klas wederom de letter ‘P’ aan te bieden en dacht: wow, ik heb het gewoon nog in me!

Wat heb ik genoten van mijn eigen groep samen met mijn duo-partner. Helaas kreeg zij Corona en lag het lot van deze verse nieuwkomers tijdelijk alleen in mijn handen. Daar waar ik eerst met frisse tegenzin weer voor de klas dacht te gaan staan, begon ik de lol en het plezier volledig terug te krijgen. In ieder geval met deze groep. De sfeer was goed, de inzet was super en er werd ook nog eens geleerd. Steeds meer kreeg ik onder de knie hoe ik deze mannen de Nederlandse taal stap voor stap eigen kon maken. Het leukste (en ook de grote uitdaging) is dat er ook buiten de stof om geleerd kan worden. In bijna alles zit wel een leermoment. Het is de kunst om het stap voor stap te doen, niet alles uit te willen leggen en te beginnen met zo weinig mogelijk uitzonderingen. Het enthousiasme wat van de mannen afstraalden was mooi. Goede en foute antwoorden klonken door de klas en bij de toets zag ik de grote mannen toch lichtelijk hun nek verrekken om toch stiekem even bij hun buurman over de schouder te kunnen kijken. 

Grote mannen, kleine jongens

In Budel geven we les aan asielzoekers tot en met vijfentwintig jaar. Het lijken hele mannen wanneer je ze ziet, maar inmiddels ben ik gaan ervaren dat in deze mannen met baarden kleine jongens zitten. Kleine jongens die ook maar wat doen in een wereld die voor hen nieuw, onzeker en moeilijk is. Bijna al deze mannen zijn hier alleen. Ze hebben hun familie, vrienden en soms ook hun kindjes achter gelaten om in veiligheid verder te kunnen leven. Weg uit een leven waar de kans dat je het leger in moet te groot is. 

Een van de mannen is Efrem. Efrem kwam binnen als een minderjarige Afghaan, maar hier had ik zelfs geen twijfel over dat dit niet klopte, dat wist ik zeker. Deze kast van een kerel kwam meer bij mijn eigen leeftijd in de buurt. Wanneer ik met hem sprak viel echter wel op hoe kinderlijk hij nog overkwam, met momenten sloeg de twijfel dan toch toe en kon ik zijn gedragingen niet plaatsen. Zo postte hij telkens foto’s van zichzelf in de groepsapp en kreeg hij het niet voor elkaar om structureel naar school te komen. 

Een vreemd gevoel

Ik had een vreemd gevoel bij hem… Hij was een lieve jongen - want ik zie hem toch wel echt als jongen - maar kon ook soms plots uit z’n slof schieten. Op een dag vertelde hij me dat zijn vader was omgekomen bij een aanslag de nacht ervoor. Hij liet een filmpje zien waarop de aanval op het dorp zichtbaar was. Het dorp werd volledig aan gort geschoten. Wat voor mij een grote vuurwerkshow leek, was in werkelijkheid een grote ramp waar veel mensen gedood werden. Zo ook de vader van Efrem. Zijn verdriet was zichtbaar en zijn onmacht voelbaar. Hij was altijd de bodyguard van zijn vader geweest en nu stond hij te kijken naar de tevreden gezichten van de Talibanstrijders die zojuist zijn vader vermoord hadden, zijn zus verwond achter hadden gelaten en zijn moeder van de radar hebben laten verdwijnen. 

Stompzinnig sta ik naar de beelden te kijken en weet niet wat ik moet zeggen. Ondanks de anderhalve meter maatregel sla ik een arm om hem heen. Er zijn geen woorden voor de beelden. In de avond krijg ik berichten dat hij verdrietig is, dat zijn kamergenoten lawaai maken en dat hij niet weet wat hij moet doen. Ik ken zijn kracht en mijn zorgen liggen dan ook wel bij zijn omgeving. Hoe zeer ik ook met hem te doen heb, besef ik ook dat het een tikkende tijdbom is en als hij ontploft, de gevolgen  niet te overzien zijn. Aan zijn stem hoor ik echter dat de slaapmedicatie zijn werk doet, hij praat traag en onduidelijk. Op de filmpjes die hij stuurt zie ik dat de mannen op zijn kamer rustig aan het kaarten zijn en hij in bed ligt. 

Suïcide en een ingegroeide teennagel

Zodra ik kan spreek ik mijn zorgen richting COA uit en vraag hen om de mogelijkheden die er zijn om hem maar even een aparte kamer te geven. Ze waren reeds op de hoogte... Efrem had al eerder 112 gebeld en suïcide uitspraken gedaan. Wanneer COA en de politie op zijn kamer zijn, geeft hij aan dat hij dit niet bedoelde. Ik vind het triest en zielig hoe een jongen zo in de knoop komt, zo eenzaam is dat hij 112 besluit te bellen wanneer hij het dreigt te verliezen van zichzelf. 

En of dit allemaal nog niet genoeg is; heeft deze kerel twee ingegroeide teennagels! Ik besef dat hier prioriteit voor mij komt te liggen. Waarom? Omdat een jongen met zo een kort lontje en zo bizar veel kracht in zich, geen irritante triggers erbij moet hebben. Ik mail zijn voogd (die hij op de achtergrond nog heeft) en breng hem in bij het MDO (het multidisciplinair overleg) bij COA. Nog voor het MDO plaatsvindt krijg ik een bericht van hem. Als ik mijn WhatsApp open, poppen er tig foto’s en filmpjes van de behandeling van zijn ingegroeide teennagels op: BAM in my face!! Ik besluit maar even niet alles te bekijken, maar ik ben blij dat deze jongen geholpen is aan zijn ingegroeide teennagels die hij gedurende zijn maanden durende wandeltocht door de bergen op had gelopen. Hopelijk kan hij weer normaal sporten en zijn enorme energie kwijt. Beter nog zijn emoties reguleren, ook al is het niet meer dan normaal dat hij nu gewoon intens verdrietig is. 

Bierbuik en een baard

Naast Efrem hadden we ook Bilal in de groep. Bilal zag er vooral gezellig uit met zijn halve bierbuikje en zijn baard. Al snel werd duidelijk dat Bilal niet echt kon lezen en schrijven. Hij werd zwaar geïrriteerd wanneer ik hem alleen al vroeg om zijn naam te schrijven. Uiteindelijk ook wel logisch misschien. Bilal kreunde en steunde wat af tijdens de lessen en kreeg het zelfs voor elkaar om zich een keer onder de tafel te verstoppen om te voorkomen dat hij aan de beurt kwam. 

Bilal ging na enkele weken naar de analfabeten groep, waar hij op dag twee in zijn vinger knipte, op dag drie te veel slingerde op zijn fiets tijdens de sportles en op zijn stuur viel en op dag vier bijna flauw viel omdat hij vijf woorden op moest noemen met de letter P en we aan hadden gegeven dat dit een toets was (en hij er dus een cijfer voor kreeg). 

Niets is vanzelfsprekend… 

Naast Efrem en Bilal hadden we nog diverse andere mannen in de klas. Rustige teruggetrokken mannen, waar de wallen met de dag meer zichtbaar werden. Mannen die niet meer te herkennen waren van de profielfoto’s op WhatsApp, waar het leed van het leven op een AZC met onbekenden op een kamer. Mannen met stress door het wachten op de start van de interviews, maar toch deden ze hun best om te komen en een start te maken aan hun nieuwe leven. 

Op Facebook zag ik de foto’s voorbij komen van hun start op school. Vol trots werden hun juffen gepresenteerd of werd aan familie, in land van herkomst, duidelijk gemaakt dat ze naar school gingen. Voor sommigen was dit de eerste keer school in hun leven, ook al waren ze inmiddels mannen met baarden. Wat voor ons een vanzelfsprekendheid is, is dat zeker niet voor iedereen. 

Met gezelligheid een nieuwe leven opbouwen

Naast deze rustige mannen waren er ook een paar drukke, maar gezellige, mannen. Zij zorgden  voor een gezellige sfeer, hingen graag op school rond, rookten een joint op z’n tijd en probeerden om iedere dag te lachen en plezier te maken met elkaar. Wanneer er wel eens één stoned in de klas zat werd deze uitgelachen door de ander maar zo komen ze samen de dagen, de weken en de maanden door. Inmiddels zijn er ook alweer mannen vertrokken naar een nieuw AZC en zij zijn weer een stapje verder in hun nieuwe leven.

Het leven van een juf op een AZC

Al met al ben ik gaan houden van deze groep en zij van mij en juf Manon. Er ontstond een leuke band, een goede sfeer en het vertrouwen over en weer groeide snel. Inmiddels is er weer het nodige veranderd en heb ik een nieuwe groep en zijn de mannen doorgestroomd van de instroomgroep naar de volgende groep, behalve een paar die de herhaling vanaf dag één nog wel een keer konden gebruiken. Zo zit het leven van een juf op het AZC wel in elkaar. Het kan per week verschillen; afscheid nemen, troosten, stimuleren, motiveren, luisteren, grenzen stellen en begrip tonen. 

Geregeld verschijnt er nog een hoofd door het raam van mijn nieuwe klas van één van de mannen om even “juf Martina” gedag te zeggen. Gisteren verscheen er een hand met een reep chocolade door de lamellen. Genieten doe ik. Ook al zijn er regelmatig gesprekken waar ik de antwoorden niet op heb en zijn er verhalen waar niet bij te troosten valt, ik kan weer betekenisvol zijn voor een groep mensen die het soms verrekte moeilijk hebben. Juist dan sta ik in mijn kracht, of dit nu in Weert of Budel is.  

De namen in dit verhaal zijn verandert om zo de privacy van mijn leerlingen te beschermen.